Konferencja naukowa

Turystyka może zmniejszać nierówności społeczne

Z inicjatywy prof. dr hab. Zbigniewa Dziubińskiego, prezesa Salezjańskiej Organizacji Sportowej SALOS odbywają doroczne konferencje naukowe, współorganizowane przez Akademię Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie. Aczkolwiek te spotkania przedstawicieli wielu ośrodków naukowych i praktyków poświęcone są różnym aspektom rozwoju kultury fizycznej, to jednak każdorazowo - zarówno w konferencji, jak i towarzyszącej jej monografii - pojawiają się zagadnienia związane z turystyką.

Wiodący temat konferencji z października 2013 r. „Kultura fizyczna a różnice i nierówności społeczne" wywołał burzliwą dyskusję.

Jak zauważyli we wstępie do monografii (zawierającej pełne teksty referatów zgłoszonych na konferencję) profesorowie Zbigniew Dziubński i Michał Lenartowicz „W wielu miejscach na świecie nierówności społeczne są nadal bardzo duże. Skutkują polaryzacją struktury społecznej i napięciami społecznymi, nierównym dostępem do służby zdrowia, edukacji, kultury, sportu". Ten nierówny dostęp odnosi się także do sfery turystyki i wypoczynku.

O dużym znaczeniu aktywności ruchowej w pokonywaniu nierówności społecznych mówiła prof. dr hab. Ewa Kałamacka z AWF w Krakowie. Nie należy pozwalać, aby niedorozwój fizyczny przyczyniał się do powstawania dysproporcji skutkujących niemożliwością prowadzenia aktywnego życia. Dotyczy to także turystyki.

Najmniej aktywni są seniorzy

Uczestnictwo w turystyce a nierówności społeczne we współczesnej Polsce to temat artykułu Julii Murrmann z AWF w Warszawie. Autorka przedstawiła zakres badań monitorujących rozwój turystyki, prowadzonych przez Główny Urząd Statystyczny, Instytut Turystyki, Centrum Badania Opinii Społecznej. Wyniki tych analiz mogą być niezmiernie cenne dla promotorów, kreatorów, dystrybutorów produktu turystycznego; zarówno dla branży turystycznej, jak też jej organizacji i organów odpowiedzialnych za kształtowanie polityki turystycznej.

Z badań wynika m.in., że najmniej aktywni są seniorzy, a osoby legitymujące się wyższym wykształceniem skłaniają się do częstszego korzystania z oferty turystycznej. Konieczność rezygnacji z wypoczynku wynika nie tylko z pozycji ekonomicznej, ale także z potrzeby realizowania innych - ważniejszych zdaniem respondentów - celów zawodowych lub rodzinnych. Mieszkańcy większych miast częściej uczestniczą w imprezach turystycznych niż mieszkańcy miast mniejszych, a udział w turystyce mieszkańców wsi jest jeszcze mniejszy. Wyniki tych badań mogą zastanawiać, a jednocześnie skłaniać do podejmowania konkretnych działań, i to nie tylko na poziomie krajowym, ale przede wszystkim regionalnym i lokalnym.

O wolny dostęp do korzystania z turystyki

Uczestnictwo w turystyce i praca dla jej rozwoju szansą niwelowania nierówności społecznych to temat artykułu dr. Jana Pawła Piotrowskiego z ALMAMER Szkoły Wyższej, który stwierdził m.in., że dyskusja o wolnym dostępie do korzystania z turystyki powinna obejmować nie tylko sferę konsumpcji związanych z nią dóbr materialnych i niematerialnych, ale także możliwości swobodnego uczestnictwa bądź współuczestnictwa w kształtowaniu atrakcyjności turystycznej kraju i jego regionów, a przez to przyczyniania się do jej rozwoju i tworzenia nowych miejsc pracy. W tym drugim przypadku, zwłaszcza po 1989 roku, pojawiły się - godne zauważenia i medialnego nagłośnienia - liczne przypadki swoistego awansu społecznego i gospodarczego obszarów, także tych, nie mających innych znaczących perspektyw rozwoju.

Kreowanie turystyki przyjaznej zasadom rozwoju zrównoważonego, w wielu sytuacjach nie wymaga znaczących nakładów finansowych, ale przede wszystkim dobrych, niepospolitych, ale też realnych programów. Potrzebna jest wiedza i kreatywność, połączona z realizmem i wiarą w celowość i skuteczność małych kroków. Znaczącą, nie zawsze jeszcze docenianą rolę integracyjną i inspiracyjną odgrywają regionalne i lokalne organizacje turystyczne.

W dzisiejszych czasach nierówności w dostępie do turystyki wynikają więc nie tylko ze stopnia zamożności. Deficytowy charakter wolnego czasu, a jednocześnie konkurencja innych sposobów jego wypełniania (zakupy świąteczne, internet), przy jednoczesnym osłabieniu działalności organizacji społecznych powodują, że w wielu środowiskach nie zostaje wykształcony nawyk uprawiania turystyki. Mimo powszechnej dostępności internetu barierą uczestnictwa w turystyce może być niedostatek liderów lokalnych – kreatorów popytu turystycznego.

Pełne teksty referatów zgłoszonych na konferencję:

„Kultura fizyczna a różnice i nierówności społeczne", Redakcja Zbigniew Dziubiński, Michał Lenartowicz; Salezjańska Organizacja Sportowa SALOS, Akademia Wychowania Fizycznego; Warszawa 2013.

Jan Paweł Piotrowski