Pozostały po nich nieliczne ślady
Na szlakach mennonitów po kwidzyńskim powiecie
Mennonici to osadnicy pochodzenia holenderskiego, którzy osiedlali się między innymi w dolinie dolnej Wisły na terenach niezamieszkanych. Nazywano ich Olędrami. Byli niezwykle uczciwi, pracowici i wytrwali w trudnej pracy nad ujarzmianiem terenów bagiennych i zalewowych.
Przewodnik „Szlak turystyczny. Śladami mennonitów w Dolinie Kwidzyńskiej”, autorstwa Antoniego Barganowskiego i Henryka Michalika, jest efektem wręcz wzorcowej współpracy samorządów terytorialnych i różnorodnych organizacji pozarządowych aktywnie funkcjonujących na terenie powiatu kwidzyńskiego w województwie pomorskim.
Dokumentację dziedzictwa kulturowego menonitów, a także koncepcję szlaku przygotowano korzystając ze środków Programu Operacyjnego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich. Partnerami inicjatywy byli: Lokalna Organizacja Turystyczna Ziemi Kwidzyńskiej „Liwa”, Towarzystwo Miłośników Ziemi Kwidzyńskiej, Oddział PTTK w Kwidzynie, Stowarzyszenie Promocji Medialnej „e-Kwidzyn”, Powiślańska Szkoła Wyższa w Kwidzynie, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w tymże mieście, samorządy gmin Kwidzyn, Ryjewo i Sadlinki oraz Nadleśnictwo Kwidzyn.
Zgodna współpraca merytoryczna i organizacyjna wielu partnerów zaowocowała m.in. opublikowaniem ilustrowanego przewodnika, który prowadzi śladami ponad 450-letuiej historii osadników holenderskich cywilizujących te ziemie. Układ tras jest efektem wieloletnich wędrówek autorów publikacji z młodzieżą, która pod okiem nauczycieli przeprowadziła prace dokumentacyjne. Choć po 1945 r. ostatni potomkowie mennonitów zostali wysiedleni, zachował się w dolinie Wisły specyficzny krajobraz kulturowy: układ pól i zieleni, kanały, a także domy mieszkalne i zabudowania gospodarcze. Są też stare cmentarze.
Inicjatywy środowiska kwidzyńskiego prowadzą nie tylko do popularyzacji zagrożonego dziedzictwa, ale także do jego ochrony. Rozwijająca się baza agroturystyczna w dolinie Wisły niewątpliwie ułatwi turystyczną penetrację tych wyjątkowych, wciąż jeszcze mało znanych okolic. Trzeba też zaznaczyć, że turyści mogą liczyć na informacje w: punkcie „it” LOT „Liwa” w Kwidzynie i wymienionych urzędach gmin.
Warto dodać, że z inicjatywy Nadleśnictwa Kwidzyn w 2012 r ukazała się bardzo dokładna mapa turystyczna dostępna w placówkach „it” i księgarniach.
Jan Paweł Piotrowski