Recenzja
Książka niczym klucz otwierający wrota tajemnic
Zabytki milczą. Żeby przemówić, potrzebują głosu człowieka. Ale jak opowiadać o murach albo raczej o ukrytych w nich tajemnicach? Co robić, aby trafić do wyobraźni i emocji zwiedzających? Jak wyjść poza schemat standardowej gawędy przewodnickiej, ogólnego rysu historycznego albo opracowania konserwatorskiego?
Te pytania są szczególnie palące w odniesieniu do zwiedzających z obcych krajów, innych kultur, i do dzieci.
Jedną z furtek prowadzących do rozbudzenia u naszych gości zainteresowania a zarazem rozumienia fenomenu poszczególnych obiektów zabytkowych jest posługiwanie się krótkimi tekstami beletrystycznymi. Wyjście poza przekaz typowo scjentystyczny może zaowocować silniejszą identyfikacją i uczuciowym zaangażowaniem słuchaczy lub czytelników w dramat człowieka, który niegdyś zamieszkiwał przestrzeń zamku, pałacu albo klasztoru. Opowieści o charakterze literackim wypełniają opustoszałe mury barwnymi postaciami ludzi, ich namiętnościami, konfliktami, bólem i radościami, stanowiącymi najistotniejszy wymiar minionego świata. To nader ważna droga prowadząca do głębszego spotkania z miejscem historycznym i jego dawnymi mieszkańcami.
Dobrym przykładem takich tekstów, które wprowadzają dzieci, a może także i dorosłych w emocjonalną tkankę obiektu zabytkowego są „Legendy i opowieści zamku Malbork" autorstwa Marka Stokowskiego. W tomiku znajduje się sześć krótkich opowiadań, których akcja rozgrywa się w murach najwspanialszego zamku średniowiecznej Europy. Akcja pięciu z nich toczy się o czasach krzyżackich, a jedno – finałowe – przypomina czytelnikom te trzy stulecia, kiedy nad zamkiem powiewała chorągiew Królestwa Polskiego. Autor podejmuje tradycyjne wątki legend malborskich albo tworzy zupełnie oryginalne opowieści zamkowe. Narracja jest żywa, wydarzenia pełne dramatyzmu, język utworów precyzyjny, a elementy humorystyczne dobrze współgrają z tym, co w tych historiach jawi się jako podniosłe.
Teksty literackie dopełnione zostały pięknymi a zarazem dowcipnymi ilustracjami. Szata graficzna książki jest prawdziwie mistrzowska. Ogromnym walorem tego wydawnictwa jest też to, że książka posiada trzy osobne wersje językowe: polską, angielską i niemiecką. Obie wersje obcojęzyczne charakteryzują się znakomitymi, literackimi przekładami, nie mającymi nic wspólnego z niechlujnością translacji komputerowych. Swoistym potwierdzeniem wysokiej klasy owych przekładów może być to, że niemiecka wersja „Legend i opowieści zamku Malbork" została wybrana przez realizatorów popularnego u naszych zachodnich sąsiadów programu turystycznego „Wundreschoen" (telewizja WDR) jako specjalny prezent dla widzów oglądających odcinek poświęcony wizycie w zamku wielkich mistrzów krzyżackich.
Wydaje się, że „Legendy i opowieści zamku Malbork" mogą być traktowane jako pierwsze klucze otwierające przed najmłodszymi gośćmi twierdzy nad Nogatem wrota jej tajemnic.
Marek Stokowski, Legendy i opowieści zamku Malbork, TopSpot Guide, 2013
(oprac.: mb)